نگاهی تاريخچه مهندسي ساختمان
توضیحات:
-
نماسازان مروارید : انسان نخستين براي ادامه زندگي خود در دوره باستان با دشواري هايي فراوان دست به گريبان بوده و به علت آشنايي به فنون مهندسي نمي توانسته است زيان هاي ناشي از طبيعت را پيش بيني نمايد ،ولي پس از گذشت زمان و بهره برداري از فنون مهندسي و ابتكارات كه نشانه تلاش مداوم انسان در راه بهتر زيستن بوده ، توانسته است بر پاره اي از ناهمواريهاي طبيعت چيره شود .
سابقه تاريخي
هيچ گونه اطلاعي از مهندسان تمدن باستان كه آثار آنها در سراسر دنيا بالاخص ايران هنوز پابرجاست در دست نيست . البته اهرام مصر را شناخته اما كساني كه كانال هاي آبياري بين النهرين را كنده و يا كساني كه كاخ هاي آشوري را بينان كرده اند كم و بيش شناخته نشده اند در صورتي كه آنها داراي تجربيات فني معادل مهندسان امروز بوده اند . ولي در تاريخ مهندسي از آنها نام مشخصي برده نشده است .
بنابر شواهد و اسناد تاريخي نخستين مدرسه مهندسي توسط " ويبوس " VIBIUS در حدود سه هزار سال پيش از ميلاد در اسكندريه ( مصر ) ايجاد گرديده و پس از آن در كشورهاي يونان ، روم ، چين و ايران مدارس مهندسي به وجود آمدند . بنا به نوشته هرودت ،مهندس سازنده پل روي رودخانه سفر جهت عبور ارتش داريوش شخصي به ماندروكله ( MONDROCLE ) بوده است و ----- رودخانه اسپوت براي عبور ارتش خشايارشاه در سال 480 پيش از ميلاد بوسيله شخصي به نام آراتو ( ARATO ) ساخته شد .
براي نخستين بار كار مهندسي در يكي از اسناد قديمي به تاريخ 19 آوريل سال 1195 ميلادي ( برابر 574 خورشيدي ) در ايتاليا به دست آمده است .
اولين كتاب مهندسي به نام "شاهكارهاي نظامي "توسط روبرتو والتوريد در سال 1472 ميلادي ( برابر 859 خورشيدي ) در شهر وروتاي ايتاليا به چاپ رسيد .
مهندسي راه و ساختمان قديمي ترين رشته مهندسي است كه آثار آن نشانه بارزي از تمدن انساني است .
يكي از پايه گذاران مهندسي مدرن لئونارد داوينچي ( 1519-1452 ) ايتاليايي است كه بر تمام علوم فني زمان خود چيرگي كامل داشته است .
پيدايش دانشكده هاي مهندسي
پس از اينكه بشر ضرورت فن مهندسي را احساس كرد به ترتيب دانشكده هايي در كشورهاي مختلف و احياناً با رشته هاي متفاوت تاسيس گرديد . اولين آنها دانشكده مهندسي سوئيس مي باشد كه در سال 1745 در شهر برزيك بنياد گذاشته شد . در سال 1747 ( 1126 خورشيدي ) در شهر پاريس دانشكده مهندسي تاسيس گرديد و بعداً به ترتيبي كه ذيلاً ذكر مي گردد دانشكده هاي مهندسي شروع به كار كردند .
در سال 1803 ( 1182 خورشيدي ) دانشكده فني ، ياريا در ايتاليا
در سال 1817 ( 1196 خورشيدي ) دانشكده مهندسي ،رم در ايتاليا
در سال 1806 ( 1185 خورشيدي ) دانشكده مهندسي ،پراگ در چكوسلواكي
در سال 1815 ( 1194 خورشيدي ) در اتريش
در سال 1825 ( 1204 خورشيدي ) در شهر كالسروحه ( KALSRUHE ) آلمان غربي و در انگلستان همزمان با ساير كشورهاي اروپايي دانشكده هاي مهندسي شروع به كار نمودند .
نخستين دانشكده مهندسي در سال 1313 خورشيدي در تهران و سپس در سال 1337 در تبريز و پس از آن در سال 1343 در شهر شيراز تشكيل گرديد .
مهندسي ساختمان
مفهوم كلي مهندسي را مي توان چنين بيان نمود . مجموعه تمام فعاليت هاي انساني در جهت بهره گيري و رام كردن طبيعت و نيروهاي ناشي از آن و كاربرد منطقي مواد طبيعي و مصنوعي به منظور تامين شرايط بهتر براي زندگي فردي و اجتماعي يا به عبارت ديگر مهندسي استفاده از معلومات علمي و مهارتهاي فني به منظور طرح و ايجاد و توليدي يك سيستم مفيد و قابل استفاده براي بشر و عاملي براي بهتر زيستن است .
مهندسي عبارت است از كسي كه تحقيقات خود را در زمينه تكنولوژي اختصاص دهد و در آن پژوهش نمايد . در اين زمينه مي توان گفت كه تا يك سده پيش شناخت تكنيك و تكنولوژي نسبتاً محدود بوده و بعد از انقلاب صنعتي يك سري مسائل محدود بوده و بعد از انقلاب صنعتي يك سري مسائل فني از نوع مكانيكي و انرژي به وجود مي آيد و در نتيجه مهندسي صنعتي پا به عرصه وجود مي گذارد و اطلاعات اندك پيشين در زمينه تكنولوژي با تلاش مهندسان به طور نسبي روز به روز افزون گشته و نقش اساسي خود را در پيشبرد آثار صنعتي ،رشد مهندسي ساختمان نيز همراه بوده و در اين زمينه موفقيتهاي بسياري كسب شده است . در عصر ما هر شاخه از علوم و تكنيك،مهندسي نقش سازنده داشته و به مرور زمان در راه تكميل خود سير مي نمايد .
آنچه مسلم است تكنولوژي با زمان پيشرفت مي كند و دامنه فعاليتش دائماً در حال گسترش مي باشد و امروز سلطه تخصص در رشته هاي گوناگون مهندسي بسيار ضروري بوده و جنبه علمي آن مورد تائيد همگان مي باشد . دنياي امروز اهميت زيادي براي روابط بين علوم و مهندسي و اجتماع قائل مي باشد و طبيعتاً تجزيه و تحليل اين روابط براي روشن نمودن وظايف هر يك كاملاً الزامي است ،نقش دانشمند و يا مهندس دانشمند كشف دانش جديد است و براي رسيدن به اين منظور مي تواند در كمال آزادي خود را از اجتماع دور نگاهدارد و پس از طرح پرسش هاي گوناگون دور نگاهدارد و پس از طرح پرسش هاي گوناگون و كاربرد منطقي ،دانش هاي شناخته شده جديد را به وجود آورد .
نقش مهندسي در كابرد دانش تثبيت شده است و در حقيقت مي توان گفت كه پايان كار دانشمند شروع كار مهندس است كه از هر نوع درك جديد در كار خود به عنوان ضمائم اطرافش استفاده مي كند . اگر چه مهارت هاي فني و تكنيكي براي يك مهندس در دنياي امروز كاملاً لازم است ولي انعطاف در طرز تفكر و مطابقت با محيط لازم نيل به توافق و مالاً پيشرفت كار هر مهندس حرفه اي است . براي يك مهندس بالاتر از توانايي در حل مسائل تكنولوژي ايفاي نقش داوري در ارزش هاي اجتماعي است .
تكنولوژي تاثيري بس مهم ولي ناشناخته در ارزش هاي اجتماعي دارد . براي برآورد احتياجات عامه يك مهندس ابتدا بايد درك كامل از رابطه انساني با محيط داشته باشد و از استفاده تكنولوژي به عنوان راه حل سريع مسائل اجتماعي پرهيز كند.
در واقع نقش و وظيفه دانشمند با نقش و وظيفه مهندس اساساً تفاوت دارد ،كار عمده دانشمند اين است كه پديده اي را كه تاكنون ناشناخته مانده كشف نمايد و به همگان بشناساند .
در صورتي كه كار مهندس اين است كه پديده هاي شناخته شده را به اجرا درآورد . در نتيجه مسئوليت مهندس نسبت به مسئوليت دانشمند بسيار مهمتر بوده و نمي تواند به نظرهاي انتزاعي اتكاي زيادي داشته باشد . بايد او در عين اينكه تكيه به سنت ها و تجارب گذشتگان كار خود را انجام دهد ، لازم است انديشه هاي جديدي را هم بيازمايد .
مهندسي مدرن
تمام تجربياتي كه بر اساس شناخت و پژوهش به كمك علوم رياضي به ويژه حساب ،حساب ديفرانسيل و فرمول بندي فيزيك ، به صورت يك قانون مورد عمل قرار مي گيرد ،مهندسي مدرن ناميده مي شود . عامل رياضي براي مهندسي ابزار فوري كه بيان سمبليك قوانين فيزيكي و به همين ترتيب براي تعيين يك مسئله فني و حل آن به كمك قوانين فيزيكي مي باشد ،ولي مهندس نمي تواند به حل مسئله فني و نظري و پايه به اشياء خيالي و تصويري بپردازد . او بايستي به كارهاي اجرايي پرداخته و از مصالح و ابزاري كه طبيعت و تنكولوژي در اختيارش قرار مي دهد با خبر بماند . به علاوه قوانين اقتصادي كه محدوديت و برگزيدگي شيوه هاي اجرايي و كاربرد مصالح را تعيين مي كند ، شناخته باشد و به مجموعه اي از اطلاعات و تقريباً به پيوند بين جهان مدل فيزيكي ـ رياضي و چند شكلي واقعيت و مصالح و خواص تكنولوژي و تحقيقات انجام شده براي پديده هاي فيزيكي در زمينه هاي ويژه ( ايستايي ساختمان ها و ماشين ها .. ) آگاه باشد و بالاخره مهندس نياز به داشتن اطلاعات بر كابرد تازه هاي مهندس نياز به داشتن اطلاعات بر كاربرد تازه هاي جهان فن بوده و به طوري كه از مصالح جديد و تكنيك هاي تازه بي خبر نباشد .
يكي از مشكلات بسيار مهم كه مهندسان در شرايط كنوني آن روبرو هستند مسئله بازآموزي فني پيوسته مي باشد . در حالي كه در روزگاران گذشته به عنوان يك حرفه واقعي و پيشگام فنون به صورت پيوسته نمايان بوده است .
در شرايط كنوني اندوخته هاي زمان تحصيل به علت گسترش سريع در تخصص هاي تكنولوژي و پيدايش شيوه كاربردهاي نو باعث عقب ماندگي مهندس از تازه هاي مهندسي روز مي گردد . به نظر مي رسد يكي از راه حل هاي شيوه بازآموزي در مدارس عالي با همكاري مهندسان ادارات و شركت و كارخانجات گوناگون است كه تبادل نظر بين مدرسه و حرفه آخرين پديده علمي در رشته هاي مختلف فني و تكنولوژي هاي پيشرفته را به مهندسان قديمي اموزش دهد. مساله تخصص با توجه به جنبه هاي متفاوت نمي تواند از دوره هاي منظم در مدارس تامين شود ولي با كمك و همكاري مركز آموزش دانشگاه و صاحبان صنايع مي توان شناخت و مهنسان افزايش داد .
دورنماي كار مهندس تحصيل كرده بستگي به تلاش و ابتكار فني او دارد . هر مهندسي بايستي گذشت زمان اطلاعات فني خود را چه از نظر ( مطالعه و بررسي ) چه فني ( تجربي ) بالا برده و حد لزوم فاصله بين كار و مطالعه را كم نمايد .
وظايف كنوني مهندس
محدوده مهندسي با گسترش تكنولوژي صنعت و در جامعه رو به افزايش بوده و نقد مهندس بسيار حساس مي باشد . به ويژه با توجه به مساله اقتصادي در ساختمان كه نياز به شناخت بازار و مواد اوليه و فرآورده هاي تازه و تشكيلات كارگاه شركتها كه به سرعت و ابعاد جهاني به خود گرفته است . براي مهندس چند عامل مورد توجه است . يكي مسئله اقتصادي و ديگري ------- ( استحكام ) و بالاخره عملكرد ( كارآيي ) در ------ زيبايي در هر طرح است .
پيشرفت فعاليتهاي هر مهندس بستگي به ظرفيت و لياقت كار و پيشبرد او داشته ،البته آشنائي به قوانين اقتصادي و اصول فني و درك محيط كار نيز ضروري مي باشد و بالاخره پايان كار ( اثر ) يك مهندس يك واقعيت عيني است كه مصالح را به پل يا ساختمان تبديل مي نمايد و بعداً جنبه هاي اجتماعي و فرهنگي هر كدام مشخص خواهد بود .
چون هر ابتكار تمام شده كه در اختيار اجتماع قرار مي گيرد ارزش واقعي خود را در طول تاريخ نشان خواهد داد به همين دليل مهندس بايد در هنگام اجرا مديريت و نبوغ خود را براي رسيدن به هدف نهايي به نوبه آزمايش درآورد و در اين رابطه كاركنان زيردست از قبيل تكنسين ها ـ معماران ـ بنيان ـ كارگران مي توانند در سطوح مختلف به ارزش كاري خود پي برده و در اين زمينه به خصوص اطلاعات فني خود را بالا برده و در اثرهاي بعدي بيش از آنچه كه موثر بوده اند . تاثير گذار باشند . زيرا كه هر اثر تجربه تازه اي مي آورد و مي تواند ارزش هاي انساني را بالا برده و بدان ارج نهد .
اطلاعات فرهنگي و درك هر مهندس در هر حدي كه باشد . مسائل مربوط به مدير يك كارگاه و آموزش اطلاعات كاري (فني ) و در هيچ يك از دانشكده ها گنجانده نشده كه بتوان آن را در كارگاه به كار برد و در اين رابطه بايد خود شرايط مطلوب را در كارگاه بوجود آورد تا مورد تائيد همگان قرار گيرد .
يك مهندس امروز مسئوليت بزرگي دارد چون درك و يا عدم درك ابعاد خود و تعيين جهت فكري تاثير مستقيم در سطح جامعه و آنچه براي خود و آيندگان باقي مي گذارد خواهد داشت .
فعاليت هاي متعدد مهندس تشكيل شده است از مديريت ـ طرح ـ بهره وري و برنامه ريزي و فعاليتهاي فرعي و جنبي آن كه در راس آنها براي يك مهندس مديريت در درجه اول حائز اهميت است .
مهندسي ساختمان علاوه بر نقش كلاسيك مي تواند با كارهاي عمراني و عمومي و وابسته آنها كه كار شركت ها و دفاتر فني و كارگاه مي باشد ارتباط پيدا نمايد و نبايد استقلال و آزادي حرفه اي خود را از دست داده و تابع شرايط اداري نشود .
مسئوليت مهندس ناظر در برابر مقامات و كارفرما بسيار حساس بوده و هر مهندسي بايستي معلومات و ذوق و استعداد و مهارت خويش را به كار برده تا پروژه در دست اجرا به صورت صحيح خود به اتمام برسد اين نوع مهندس را مي توان از طريق مقايسه با هنر و استعداد يك مهندس متوسط ديگر به دست آورد .
برنامه آموزشي فني و حرفه اي مهندسي در موسسات آموزش عالي محدود به آموزش علوم مهندسي و مباني علمي تكنولوژي اين حرفه است . لكن به جنبه هاي شغلي و حرفه اي مهندس توجهي نمي شود و اين يكي از جهات نارسايي آموزشي صنعتي در كشور است .
بعضي از سازمان ها متوجه اين نقيصه شده اند و آموزش و اشتغال را تواماً در برنامه تربيت نيروي انساني ماهر به كار گرفته اند ، از جمله به نيروي انساني ماهر به كار گرفته اند ، از جمله به منظور بالا بردن اطلاعات فني و مهارت فني تربيت افراد متخصص براي صنعت و استفاده از وجود آنها بحثي است بسيار قديمي و از ديرباز حتي در جوامع اوليه نشاني متداول بوده است .
پيشرفت سريع علوم و تكنيك علمي در جهان پيشرفته تجهيز افراد كاردان و تربيت كادر متخصص را ايجاد مي نمايد .
دسته بندي جهاني مهندسي
سازمان جهاني حرفه اي ( B.I.T ) در دسته بندي جهاني صرفه ( ژنو 1958 ) وظائف و تخصص مهندسان را در رسته هاي گوناگون در گروه صفر به شكل يك جدول نسبتاً كاملي تعيين نموده است ،مهندسان گروه 0/02 چنين تعريف شده اند :
كساني كه تحصيل كرده و آماده و سازمان يافته اند تا بر امور ساختمان و تاسيسات نظارت نموده و بتوانند بررسي و پژوهش و آزمايش نمايند و مشاورت فني بدهند . فعاليت آنها عبارت خواهد بود از اجراي كارهاي فني در سطح عالي در رابطه با ساختمان و مرمت خانه ،جاده ،پل ،تونل ، فرودگاه ، راه آهن ، آبرساني ساختمان و به كار انداختن دستگاههاي الكترونيكي و الكتريكي و مكانيكي
رشته عمومي ساختمان ( سيويل ) طي شماره 02/02 شامل ده رشته از 0/04 تا 02/22 به شرح زير مي باشد :
ساختمان 0/04
راهسازي 0/06
فرودگاه سازي 0/08
راه آهن سازي 0/010
پل سازي 0/012
تونل سازي 0/014
آبرساني 0/016
سدسازي 0/018
شمع كوبي و به سازي 0/020
و غيره 02/022
وضعيت آموزش در ايران
آموزش و تربيت متخصصان فني و حرفه اي در دوره آموزش متوسطه در هنرستانها و مدارس فني و حرفه اي انجام مي شود كه تعداد آموزش ديدگان اين مراكز و آنها كه در حال آموزش هستند درصد ناچيزي از تعداد دانش آموزان كشور را تشكيل مي دهند .
توجه به آموزش و تربيت نيروي انساني با تخصص هاي متوسط كه در دسته هاي مختلف فني و حرفه اي رابطي ميان متخصصان سطوح عالي و نيروهاي فني حرفه اي ساده مي باشد كمتر انجام شده . در اين قسمت بيش از هر بخش ديگر كمبود احساس مي شود . البته متناسب با توجه به آموزش مهندسي بايستي تربيت كمك و مهندس و تكنسين نيز توسعه يابد تا بتواند گام به گام به پاي مهندسي پيش رود .
دامنه معلومات علمي تكنسين يا كمك مهندس محدودتر ولي مهارت علمي او در محدوده تخصصي كه دارد بيشتر است . تكنسين مستقيماً مسئوليت كار مهندس را ندارد ، ولي مي تواند متخصص ساخت باشد و در كار خود به مهندس و محقق و طراح كمك كند . تكنسين مي تواند در امور مديريت به عنوان معادل ناظر يا كنترل كننده در اجراي وظايف مديريت فني به مهندس كمك كند .
در نشريه شماره 90 سال 1356 گزارش آموزش عالي در رشته هاي فني وضع آموزش فني و حرفه اي در سطح مهندسي و تكنسين در ايران را به اختصار مورد بررسي قرار داده است بررسي و كيفيت مهندس مورد نياز جامعه بر اساس كارآيي و نيز مشاغل ، همگي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفته است . با وجودي كه قريب 2700 نفر در سال تحصيلي 55-1354 در رشته مهندسي پذيرفته شده اند تعداد فارغ التحصيلان در همان سال از 1750 نفر تجاوز نمي كند . يكي از علل اين عدم هماهنگي بين پذيرفته شدگان و بازدهي دانشگاه گسترش كمي آموزش مهندسي است .
كنفرانس بررسي آموزش مهندسي در ايران ( دانشگاه شيراز 1352 ) مقاله ابوالفتح اردلان چنين آمده ... زيربناي جامعه صنعتي بر اساس تجربه فني استوار است و كليه افراد از سن طفوليت توسط طرق مختلف اجتماعي به اين تجربه آشنا و در جوامع صنعتي تجربه فني آنقدر عموميت دارد كه حتي بچه ها به نحوي با كارهاي فني آشنا مي شوند و در اسباب بازي ساخته شده توسط آنها اصول مهندسي به كار رفته است . تربيت حرفه اي كاركنان و كارگران بخش ساختمان و مسكن يكي از مسائل اساسي است كه بايد به دقت مورد توجه قرار گيرد . اگر تلاش و مساعي هماهنگ براي حل اين مسئله به كار برده نشود نه تنها مي تواند نتايج وخيم در اين بخش داشته باشد بلكه جامعه را نيز تحت تاثير قرار خواهد داد .
عنوان مهندسي
همانطور كه قبلاً تعريف گرديد منظور از مهندس كسي است كه داراي يك زيربناي علمي اساسي باشد و به آساني وظايف خود را در رابطه با تخصص و كابرد فني و تكنولوژي انجام دهد . هر مهندس با توجه به محدوديت وظايف و شرايط خود قادر به انجام كاري است كه در آن آموزش ديده و مهارت پيدا كرده است . در اين رابطه در كشورهاي مختلف با سنت هاي متفاوت و با فرهنگ غير همگون عنوان مهندسي تغيير مي يابد ولي زبان مشترك آنها در مفهوم مهندسي يكي خواهد بود .
عنوان مهندسي در ايران به تمام كساني كه در رشته هاي گوناگون مهندسي فارغ التحصيل گرديده اند و حرفه هاي مربوطه را در چهارچوب مقدرات جاري كشور انجام مي دهند اطلاق مي گردد .
حرفه مهندسي دربرگيرنده كليه كارهاي مربوط به تهيه طرح و محاسبه و نظارت و برآورد و ارزيابي و اجراي ساختمان كه طبق اصول فني انجام شدند گفته مي شود .
مهندسي معماري شامل آن دسته از فعاليتهاي ساختماني است كه بر اساس نقشه و مشخصات فني و رعايت اصول فني متكي به قوانين مقاومت مصالح و تجربيات گذشته و ظرفيت هر مهندس انجام مي گيرد .
مهندسي راه و ساختمان قديمي ترين رشته مهندسي است كه مهندسان اين رشته عهده دار برنامه ريزي بررسي اقتصادي ـ طرح ساختمان و به كار انداختن سيستم ها و تاسيسات مختلف ساختمان جامعه امروز مي باشد . اين رشته همواره متناسب با ازدياد جمعيت سريع تكنولوژي گسترش مي يابد و در رابطه مستقيم تكامل كيفي و كمي جامعه بشري نيز هست .
تذكر : فارغ التحصيلان نخستين دوره دانشكده فني تهران ( در سال 1313 ) در سال تحصيلي 17-1316 جمعاً 32 نفر بوده اند كه تعداد 12 نفر از آنان در رشته راه و ساختمان فارغ التحصيل شده بودند . رقم فارغ التحصيلان مهندسي راه و ساختمان دانشكده فني دانشگاه تهران در سال تحصيلي 51-1350 بالغ بر 95 نفر بوده است .
ساختارهاي ضد زلزله
وقتي زمين لرزه رخ مي دهد ، پي ساختمان همراه با زمين به جلو و عقب حركت مي كند . اين لرزشها و حركات ممكن است به حدي شديد باشند كه منجر به بروز تنش و نافرم شدن سازه گردند .
وضعيت يك ساختمان در حين زلزله شبيه به حالتي است كه شما در اتوبوس يك راننده بي پروا ايستاده ايد و راننده ،مدام در گردنه هاي تند مي پيچيد ،ترمزهاي شديد ناگهاني مي گيرد و سپس اتوبوس را با سرعت راه مي اندازد . در اين صورت پاهاي شما با كف اتوبوس در تماس است و همراه با آن به حركت در مي آيد ولي قسمت فوقاني بدنتان ساكن است و شما احساس مي كنيد كه به عقب پرت شده ايد . در حال حركت ، بدن شما با سرعت اتوبوس پيش مي رود و با يك ترمز شديد ، پاهاي شما ناگهان مي ايستد در صورتي كه بدن با سرعت به جلو مي رود و شما ناگهان به جلو خم مي شويد .
در طول وقوع زمين لرزه ، ساختمان همين حالات را البته بسيار پيچيده تر تجربه مي كند ، بايد توجه داشت كه انعطاف پذيري بدن ما ، مانع از ترك خوردگي و شكستگي مي شود و ماهيچه ها نيز ضربه ها را مي گيرند و بدن را تثبيت مي كنند ،پس ساختمان نيز بايد تا حدي انعطاف پذير بوده و در ضمن عضوهايي داشته باشد كه در برابر تنشهاي ناشي از حركات افقي اجزاي مختلف ساختمان مقاومت كنند
در حين طراحي و ساخت يك ساختمان بايد به چند نكته توجه داشت :
1- در نظر گرفتن يك گشودگي با عرض خاص ميان ساختمانهاي مجاور يا بخشهاي يك ساختمان ، به منظور تامين فضاي نوسان ساختمان جهت جلوگيري از ضربات ناشي از حركت ساختمان يا بخش مجاور در اثر زلزله :
2- دقت در انتخاب مسير كانالهاي الكتريكي و تاسيساتي به نحوي كه سطوح ضعيفي در سازه ساختمان به وجود نياورند .
3- دقت در انجام عمليات پاكسازي و شستشو به نحوي كه باعث خوردگي و ضعف اجزاي سازه اي و ديوارها نگردند .
در بسياري از كشورهاي زلزله خيز جهان ، تحقيقات فراواني براي كاهش اثرات زمين لرزه بر ساختمانها انجام شده است . يكي از شيوه هاي جديد اجرايي ، ايزولاسيون پايه است كه با استفاده از مهارهاي ايزولاسيون لرزه اي صورت مي گيرد . در اين روش ،مهارهاي لاستيكي در سازه ، يا محل اتصال با زمين و يا در نزديكي محل اتصال ، نصب مي شوند و سازه را از حركات مخرب افقي زمين رها مي كنند . انرژي هاي لرزاننده توسط اين مواد جاذب ،محدود و ضعيف شده و قدرت تخريب ارتعاشي كه به ساختمان منتقل مي گردد به ميزان چشمگيري كم مي شود . مهارهاي ايزولاسيون به سازه اجازه مي دهند كه بر روي فونداسيون خود ، آزادانه بلغزد ، بنابراين وقتي زمين در يك جهت حركت شديدي دارد،موازنه گر ( صفحه لاستيكي ) در جهتي ديگر حرتك مي كند و نيوهاي موثر بر سازه خرد يا نابود مي شوند .
مهارها ،حاصل جوش دادن صفحات لاستيكي به سطوح فولاد مسلح هستند . چون مهارها در امتداد قائم بسيار سخت و در امتداد افق بسيار انعطاف پذيرند ، ساختمان را تنها در برابر حركات افقي زمين ،عيناً به سازه منتقل مي شود . البته حركات عمودي بر اغلب ساختمانها بي تاثيرند . اين مهارها ساختمان را از لرزه هاي شديد افقي ناشي از حمل و نقل و ترافيك محلي نيز حفظ مي كنند . مهارهاي لاستيكي براي ساختمانهايي تا ارتفاع هفت طبقه مناسبند . در اين ساختمانها نيروي منتقل شده به مهارها بيش از اندازه نبوده و نيروي باد نيز قابل اغماض است .
اين مهارها در هر دو نوع ساختمان فلزي و بتني قابل اجرا هستند . در سازه هاي فلزي مهارها روي فونداسيون تعبيه مي شوند و بار عمودي وزن ساختمان و حركات افقي زمين را تحمل مي كنند . در اين حالت اگر زلزله اي با شدت 8 درجه در مقياس ريشتر پي ساختمان را به حركات افقي وا دارد ،بر ديگر بخشهاي ساختمان لرزه هاي ضعيف و قابل اغماضي وارد مي شود .
در زمان طراحي سازه بايد دقت شود كه تخريب يكي از بخشها موجب خرابيهاي زنجيره اي و فرو ريختن ساختمان نگردد . براي ايمني بيشتر بايد فضاهاي حايل سازه اي ايجاد شوند و در نقاطي كه احتمال بروز بحران وجود دارد،سيستمهاي پشتيبان اضافي لحاظ گردند .
در صورت استفاده از مهارهاي ايزولاسيون لرزه اي ،تمام ساختمان بايد از زمين اطراف جدا شود و دور تا دور آن را فضايي خالي احاطه كند . عرض اين فضا بايد 5/1 برابر ميزان حركت احتمالي زمين ( كه بالاترين ميزان ثبت ،شده آن cm 46 است ) در نظر گرفته شود . اين گشودگي بايد به حدي باشد كه امكان بازديد و تعمير زيرسازه را فراهم كند . روي اين شكاف بايد با شبكه هاي فلزي متصل به ساختمان پوشانده شود .
تمام ورودي ها و دسترسي هاي ساختمان از جمله پله ها و رمپها بايد به ساختمان متصل بوده و تماسي با زمين اطراف نداشته باشند .اتصال تمامي تاسيسات شهري از قبيل لوله هاي آب و فاضلاب به ساختمان بايد به حد لازم انعطاف پذير باشد تا در اثر حركات زمين ، شكستگي ايجاد نگردد .
ايران و مردودي در آزمون زلزله
در ساعت 5:26 بامداد روز جمعه 5 ديماه 1382 زلزله اي با بزرگي 3/6 ريشتر شهر تاريخي بم را در سكوتي مرگبار فرو برد . ده ها هزار نفر از هموطنان ما در اين فاجعه جان باختند و بيش از 80 درصد از ساختمان هاي بم كاملاً ويران شدند .
كشور ايران در روي كمربند زلزله آلپ ـ هيماليا قرار گرفته و تقريباً هيچ نقطه اي از آن را نمي توان يافت كه از نظر وقوع زلزله كاملاً ايمن باشد نبابراين فعاليتهاي طبيعي پوسته زمين كه گاهي به غلط قهر طبيعت ناميده مي شود ، هر از چند گاهي نقاط مختلفي از كشورمان را مي لرزاند و در اين رهگذر ما به واسطه عدم درك صحيح در نحوه تقابل با آن هر بار لطمات جبران ناپذير مالي و جاني را متحمل مي شويم .
البته بايد خاطرنشان كرد كه زلزله تنها زماني به عنوان سانحه يا فاجعه مطرح مي شود كه با « ساختمان ها و سازه هاي غيرمهندسي و غير اصولي » ما برخورد مي كند . ما ايرانيان در طول تاريخ و خصوصاً در چند دهه اخير طعم تلخ زلزله هاي بسياري را چشيده ايم ولي درس نگرفته و نمي گيريم !
بر اساس آمارهاي انتشار يافته در سيزده سال گذشته ( 1369 تا 1382 ) هيچ كشوري به اندازه ايران تلفات ناشي از زلزله نداشته است . خوب به نظر مي رسد در اين مورد هم نظير آلودگي هوا ـ مشكل ترافيك ـ مصرف بي رويه بنزين و .... رتبه اول را كس كرده ايم !
به راستي علت در چيست ؟ چرا بايد در زلزله اي به بزرگي 1/6 ريشتر كه درست يك هفته پس از فاجعه بم ( در روز 12 ديماه 1382 ) در اندونزي اتفاق مي افتد تنها يك نفر كشته شود و يا در زلزله اي كه چند روز قبل از فاجعه بم و با همان شدت در كاليفرنيا اتفاق افتاده تنها دو نفر كشته شوند ، اما در بم چهل هزار نفر جان ببازند ؟
به راستي تفاوت ها در چيست ؟
واقعيت آن است كه رقم باورنكردني قربانيان فاجعه بم توجه و حساسيت جهانيان را به خود جلب كرده است و اين روزها در مقالات روزنامه هاي معتبر و پرتيراژي چون گاردين ، آساهي ، لوموند ، فرانكفورتر و ... اين سئوال تكرار مي شود كه چرا بايد اين همه انسان به واسطه وقوع يك زلزله 3/6 ريشتري در كشور ثروتمندي چون ايران و آن هم با تجربه سه زلزله مهيب و بزرگ در طي سه دهه گذشته ، كشته شوند ؟
حقيقت آن است كه فاجعه زلزله بم نقاب را از چهره عقب مانده و توسعه نيافته ايران كنار زد . باشد كه از اين حادثه درس بگيريم و با ساختمان سازي اصولي بر پايه آخرين استانداردهاي جهاني ديگر شاهد تكرار چنين فجايع تلخ و دردناكي در كشور عزيزمان نباشيم .
ساختمان سازي غير اصولي و بافت هاي فرسوده مهمترين عامل تلفات زلزله در ايران :
وجود ساختمان هاي قديمي ، بافت هاي فرسوده خيابان ها و معابر باريك ، كمبود فضاهاي باز و سبز و ... از جمله مهمترين عوامل تلفات انساني به هنگام وقوع زلزله در شهرهاي ايران مي باشند .
براي مثال در شهر بم مصالح به كار رفته در يشتر ساختمان ها خشت و گل و آجر بوده است و يا مثلاً بيشتر ساختمان ها در جنوب و شرق تهران قديمي و فرسوده مي باشند و در اين ميان منطقه 17 داراي بيشترين بافت فرسوده مي باشند و طبق مطالعات صورت گرفته توسط كارشناسان و مشاوران موسسه جايكاري ژاپن خطرناك ترين منطقه تهران به هنگام زلزله خواهد بود .
خوب شايد بگوئيد از ساختماني كه عمر مفيد خود را پشت سر گذاشته و در دوره اي ساخته شده كه از آئين نامه هاي اجرايي خبري نبوده انتظاري بيش از اين نمي رود كه بتواند در برابر زلزله هاي 6 يا 7 ريشتري مقاومت نمايند .
اما با كمال تاسف ما در بم شاهد خرابي ساختمان هاي نوساز و حتي مراكز آموزشي ، امدادرساني و از همه مهمتر بيمارستان هايي هستيم كه در همين سال هاي اخير ساخته شده اند . اين مورد را چگونه توجيه كنيم ؟ ! فرو ريختن قلعه اي چند صد ساله در اثر زلزله اي بزرگ طبيعي است اما بيمارستان هاي نوساز چرا؟ !
مگر اجراي آئين نامه 2800 اجباري نشده است ؟
بد نيست بدانيم كه اولين « آئين نامه در ارتباط با طرح و اجراي ساختمان ها ضد زلزله با نام آئين نامه ايمني ساختمان ها در برابر زلزله » پس از وقوع زلزله مخرب دهم شهريور 1341 در بوئين زهرا كه در اثر آن بيش از ده هزار نفر از هموطنان ما جان باختند به همت دفتر فني سازمان برنامه تدوين گرديد و به روز درآمد و هم اكنون تحت عنوان « آئين نامه 2800 » ايران ( آئين نامه طرح و اجراي ساختمان هاي مقاوم در برابر زلزله ) در اختيار همگان قرار دارد .
واقعيت تلخ آن است كه كيفيت كنوني اجراي ساختمان ها در سطح كشور و خسارت تقريباً يكسان ناشي از زلزله هاي قبل و بعد از انتشار آئين نامه 2800 و اجباري نمودن رعايت مفاد آن بيانگر خلاء موجود در ميان تئوري و اجراء تخلفات و منفعت طلبي هاي شخصي ، عدم نظارت دقيق و سخت گيري در اجراي آئين نامه ، اطلاع رساني پائين به مردم و .... مي باشند .
بد نيست بدانيم كه زلزله همچون آزموني اشتباهات طراحي و ساخت ، اجراي ضعيف و غير اصولي و استفاده از مصالح با كيفيت پائين را مشخص مي سازد و متخلفين را به جامعه معرفي مي كند .
بازسازي پس از زلزله :
متاسفانه بسيار ديده شده نقاطي كه در اثر زلزله به طور كامل منهدم شده ولي در بازسازي مجدد بدون آنكه درسي گرفته باشيم همان ساختمان هاي سست و غير مهندسي را در همان مناطق پرخطر بنا مي كنيم تا بار ديگر زلزله اي بيايد و خسارات سنگيني را به منطقه وارد كند و اين دور تسلسل باطل تكرار شود !!!
بد نيست كه بدانيم پس از يك زلزله ويرانگر در شهر انكوويچ آلاسكا قطعه اي در حدود 4000 متر مربع از ناحيه اي كه به شدت تخريب شده بود با بولدوزر كاملاً هموار شد و در آنجا پاركي با نام « پارك زمين لرزه » احداث گرديد .
زلزله 7 ريشتري در تهران :
بر طبق گزارش سال 1371 پژوهشگاه بين المللي زلزله شناسي و مهندسي زلزله ايران ، تهران در هر 158 سال زلزله اي شديد را تجربه كرده است و هم اكنون اين ابرشهر در انتظاري هولناك اما پنهان براي زلزله اي شديد به سر مي برد .
تهران با ميليون ها نفر جمعيت بر روي 5 گسل بزرگ با نام هاي مشاء ـ‌فشم ، گسل شمال ري ـ گسل جنوب ري ـ گسل شمال تهران (نياوران ) و گسل كهريزك قرار دارد كه هر كدام به تنهايي مي توانند باعث ايجاد زلزله اي شديد و ويرانگر شوند . طبق آخرين مطالعات صورت گرفته انتظار زلزله با بزرگي 1/7 تا 6/7 ريشتر در اين شهر مي رود . يعني زلزله اي كه حدوداً قدرتي معادل يك ميليون و پانصد هزار تن T.N.T را دارد . اين در حالي است كه تا اين لحظه هيچگونه اقدام جدي و عملي از ناحيه مسئولان مربوطه جهت مقابله اصولي با اين زلزله صورت نگرفته است و هر روز در اين ابرشهر شاهد ساخت و ساز برج هايي هستيم كه برخي از آنها ظاهري فريبنده اما باطني پوشالي دارند .
در حال حاضر بسياري از ساختمان هاي بلند مرتبه تهران در روي گسل نياوران ( گسل شمال تهران ) واقع شده اند كه اين مساله مديريت زلزله را با بحران مواجه كرده است .
وجود بسياري از اين ساختمان ها باعث شده است كه فضاهاي آزاد منطقه به ساختمان تبديل شده و بافت هاي متراكمي را بدون در نظر گرفتن شبكه هاي ارتباطي مناسب به وجود آورده است كه عمليات امدادرساني را به هنگام زلزله با مشكل روبرو خواهد ساخت . از سوي ديگر هنگام وقوع زلزله آسيب ديدن شبكه هاي آب ،گاز و فاضلاب خيابان ها و بزرگراه ها و همچنين تونل هاي مترو نيز قابل پيش بيني است . مطالعات در مورد سد كرج و لتيان نشان از ناكافي بودن تدابير انديشيده شده در مقابل زلزله هاي بزرگ دارد ،اما مقاومترين سد تهران سد لار است كه از لحاظ مهندسي داراري استحكام بيشتري است . هم اكنون زمان آن رسيده كه اقدامات پيشگيرانه را جدي گرفته و در عمل و به دور از شعارپردازي و با استفاده از تجربيات كشورهاي ديگر با زلزله و خطرات احتمالي آن مقابله كنيم چرا كه در هر لحظه امكان وقوع حادثه اي عظيم در پيش است و اگر اقدامي نكنيم فردا خيلي دير است .
چه ساختماني را مقاوم در برابر زلزله مي گوئيم ؟
نبايد فكر كنيم كه مقاوم سازي ساختمان ها در برابر زلزله امري مشكل است و حتماً اقليدس و فيثاغورث و تالس بايد گردهم بيايند تا ساختمان هاي ضدزلزله برايمان طراحي كنند . كافي است مفاد آئين نامه 2800 را در عمل به هنگام طرح و اجرا به كار بگيريم . به طور كلي مي توان گفت عوامل زير بايد دست به دست هم بدهند تا يك ساختمان ضدزلزله ساخته شود .
1- طرح و نقشه اصولي و مناسب با رعايت آئين نامه 2800
2- به كارگيري مصالح استاندارد و مناسب و جوشكاري صحيح اسكلت هاي فلزي
3- به كارگيري نيروي كار ماهر و آموزش ديده
4- نظارت دقيق بر اجراء طبق مفاد آئين نامه 2800
5- تعمير و نگهداري دوره اي ساختمان
طبق تعاريف آئين نامه اي ،ساختمان مقاوم در برابر زلزله ساختماني را مي گوئيم كه ايستايي و پايداري خود را پس از زلزله حفظ نمايد و فرو نريزد تا اجازه تخليه را به ساكنان خود بدهد و در مورد ساختمان هاي با اهميت زياد نظير بيمارستان ها ادارات آتش نشاني ، مدارس و .... مقاوم سازي بايد تا حدي باشد كه اين ساختمان ها پس از زلزله بتوانند قابليت بهره برداري خود را حفظ كنند .
برخي از ويژگي هاي ساختمان ضد زلزله :
هر قدر شكل ساختمان منظم تر ، ساده تر و متقارن تر باشند و توزيع بارهاي ساختمان در دو راستاي قائم و افق يكنواخت تر باشد مقاومت ساختمان در برابر زلزله افزايش خواهد يافت و به طور كلي بايد از ايجاد عقب رفتگي يا جلو آمدگي ها ، تزئينات سنگين و غير متعارف ظاهري خودداري نمائيم .
ساختمان ها به ويژه سقف ها بايد تا حد امكان سبك ساخته شوند .
فنداسيون هاي نقطه اي بايد از طريق اجراي شناژ به يكديگر متصل شوند تا پي بتني ساختمان به صورت متصل و يكپارچه درآيد بدين ترتيب از حركت نسبي اجزاء يا ستون هاي ساختمان نسبت به يكديگر كه يكي از مهمترين علل تخريب ساختمان ها است جلوگيري مي شود .
به كارگيري تيرهاي ضربدري ( بادبند ) در داخل قاب هاي ساختمان هاي اسكلت فولادي و ديوارهاي برشي در داخلي قاب هاي ساختمان هاي بتني نيز از حركت نسبي اجزاء ساختمان نسبت به يكديگر جلوگيري كرده و ضمن صلب و يكپارچه كردن مجموعه ساختمان استحكام بنا را افزايش مي دهد .
بايد از قرار دادن بارها و تاسيسات سنگين در طبقات فوقاني خودداري نمود . بهتر است در همكف برج ها و ساختمان هاي بلند استخر اجرا شود چرا كه سرعت موج هاي برشي زلزله در محيط آب به صفر رسيده و تا حدود زيادي مستهلك مي شود . ساختمان ها بايد به نحوي طراحي شوند كه داراي شكل پذيري زياد باشند .
منظور از شكل پذيري ساختمان ،قابليت تغيير شكل عناصر و اجزاي تشكيل دهنده قبل از رسيدن به حد گسيختگي است . به طور كلي در زلزله شكست هاي ترد به هيچ عنوان مطلوب نيست و شكست ها بايد خمشي باشند .
در صورت به كارگيري اقلام غير سازه اي نظير شيشه هاي رفلكتوري كه امروزه به عنوان نماي خارجي برخي از برج ها تماماً از اين شيشه ها استفاده مي شود بايد شيشه ها را مسلح نموده و يا تدابيري را براي فروريزي پس از شكست به هنگام زلزله اتخاذ نمود در غير اينصورت اين شيشه ها حتي به فرض پايدار ماندن ساختمان براي عابرين اطراف ساختمان نظير گيوتين عمل مي كنند .
امروزه در كشور ما متاسفانه نظارت دقيقي بر كيفيت بتن و نحوه بتن ريزي يا نحوه جوشكاري سازه ها وجود ندارد . به راستي جوشكاران سازه هاي فولادي چه كساني هستند و چه سازمان يا موسسه معتبري صلاحيت ايشان را براي انجام اين امر مهم تائيد مي نمايد ؟ !
در موارد بسياري ديده شده كه به بهانه انتقال راحت تر بتن توسط پمپ هاي مخصوص به طبقات بالا در يك پروژه آب افزودني به بتن را زيادتر از حد معمول اضافه مي نمايند .
جداسازي لرزه اي و پي هاي لغزشي :
امروزه كشور ژاپن بيشترين فعاليت ها را براي مقابله با زلزله هاي شديد انجام مي دهد و نتيجه تحقيقات و فعاليت هاي محققان و مهندسان اين كشور تاكنون اين بوده كه هم اكنون اغلب ساختمان هاي اين كشور به راحتي حتي زلزله هاي 8 ريشتري را نيز تحمل مي كنند . ژاپني ها به واقع زندگي با زلزله را آموخته اند و به خوبي با آن كنار آمده اند . امروزه ژاپني ها براي مقاوم سازي ساختمان هاي خود اغلب از نظريه « جداسازي لرزه اي » كمك مي گيرند و براي ساختمان هاي خود پي هاي لغزشي مي سازند .
هدف از اجراي اين سامانه ها جدا كردن سازه از زمين است ،به گونه اي كه تكان هاي لرزه اي زمين به سازه منتقل نگردد يا به ميزان زياد كاهش يابد و قبل از برخورد و رسيدن به سازه تا حدود زيادي مستهلك شود . برخي از مهمترين انواع پي هاي لغزشي كه امروزه در ژاپن و بسياري از كشورهاي ديگر براي مقاوم سازي ساختمان ها در برابر زلزله به كار گرفته مي شود عبارتند از :
تكيه گاه هاي الاستومري ( نوعي لاستيك مسلح )
استفاده از فنر ، جك و مستهلك كننده هاي هيدروليكي
تكيه گاه هاي تركيبي از سرب و پلاستيك
ضعف مديريت بحران در كشور :
تجربه روزهاي پس از زلزله بم مشخص نمود كه متاسفانه هنوز يك مركز واحد و مشخص براي فرماندهي و هدايت بحران در ايران وجود ندارد . در حالي كه اكنون مديريت بحران به همان اندازه پيشگيري از حوادث اهميت دارد حقيقت آن است كه ما براي اعمال اين مديريت ( مديريت بحران ) آموزش نديده ايم و بسيار ضعيف هستيم . برخي از مهمترين مواردي كه مديريت بحران بايد آنها را تحت كنترل دقيق خود درآورد و ما از اين پس بايد براي اين موارد آموزش ديده و در آماده باش كامل باشيم عبارتند از :
1- نحوه برخورد و صحبت با آسيب ديدگان از ديدگاه روانشناختي
2- توزيع مناسب كالاهاي ضروري از جمله مواد غذائي ، پوشاك ،چادر ،دارو و ....
3- چگونگي امدادرساني ، آواربرداري ،انتقال و درمان مجروحان ،تشكيل بيمارستان هاي موقت و اسكان بازماندگان
4- ساماندهي و رسيدگي به كودكان و خردسالاني كه والدين خود را از دست داده اند .
5- تربيت امدادگران و تشكيل گروههاي حرفه اي نجات با امكانات پيشرفته
6- دستگاه ها و قرص هاي تصفيه اب ، ضدعفوني و پيشگيري از شيوع بيماري ها .
و در اينجا اين سئوال مطرح مي شود كه آيا تجهيزات و روش هاي هماهنگ عمليات نجات امدادگران بين المللي كه از نقاط مختلف جهان به نجات هموطنان عزيز ما در بم شتافتند ما ايرانيان را به فكر مي اندازد كه در روش هاي خود براي تقابل با حوادث طبيعي و نجات جان افراد تجديد نظر كرده و دنيا را به گونه اي ديگر ببينيم ؟
پيشنهادهايي براي مقابله اصولي با پديده زلزله در ايران :
مجموعه اقدامات زير جهت فرهنگ سازي ، مقاوم سازي بناها و مقابله با زلزله در تهران و ديگر شهرهاي ايران پيشنهاد مي گردد .
- اجراي دقيق و اجباري مفاد آئين نامه 2800 ايران و نظارت سخت گيرانه بر پياده سازي آن .
- توجه هرچه بيشتر به اخلاق و معنويات در حرفه مهندسي و گنجاندن درس « اخلاق در مهندسي » در سر فصل دروس دانشگاهي رشته هاي مهندسي درست نظير آنچه امروز در بيشتر كشورهاي صنعتي و توسعه يافته وجود دارد.
- اجراي مراسم قرائت سوگندنامه براي فارغ التحصيلان رشته هاي مهندسي به ويژه مهندسي عمران، سازه و زلزله براي پايبندي هرچه بيشتر به اصول اخلاقي و انساني در حرفه مهندسي و اجراي دقيق ضوابط و نظارت بر مفاد آئين نامه ها درست نظير آنچه در مورد فارغ التحصيلان رشته هاي پزشكي انجام مي شود .
- از آنجا كه افراد تحصيل كرده نقش مهمي را در فرهنگ سازي در خانواده خود و در جامعه دارا مي باشد پيشنهاد مي گردد يك درس يك واحدي « آشنايي با زلزله و مقابله با » آن به سرفصل دروس دانشگاهي تمام رشته ها اضافه گردد .
- تشكيل شناسنامه براي ساختمان ها شامل تشريح روش هاي به كار گرفته شده براي مقاوم سازي ساختمان در برابر زلزله شامل امضاءو مشخصات طراح ، مجري و مهندس ناظر
- ايجاد و معرفي مراكز و مهندساني به عنوان مشاور مقاوم سازي بناها در برابر زلزله و معرفي ايشان به عموم مردم از طريق رسانه هاي جمعي
- برگزاري مانورها ،سمينارها ،نمايشگاه ها و مسابقات با موضوع « زلزله و مقابله اصولي با‌آن »
- اطلاع رساني به مردم از طريق رسانه ها به ويژه تلويزيون به عنوان تاثيرگذارترين رسانه جمعي به نظر مي رسد كه اگر تلويزيون تنها بخشي از زماني را كه به برنامه هاي با اصطلاح طنز كه اين روزها مرتباً از شبكه هاي مختلف پخش شده و تاثيري جز بدآموزي نوجوانان نداشته را به آموزش زلزله ، مقاوم سازي ساختمان ها و مديريت بحران اختصاص دهد كافي است .
- توجه هر چه بيشتر به الگوبرداري تطبيقي ( BENCHMARKING ) در كشور يعني آنكه گروههاي متخصص و مهندسان عمران ، سازه و زلزله از طريق سازمان هاي مسئول به صورت گروهي به كشورهايي كه در زمينه مقاوم سازي ساختمان ها بسيار موفق بوده اند ( نظير ژاپن ) اعزام شده در آنجا آموزش ديده و با كسب اطلاعات ، فن آوري روز را به كشور وارد نمايند .
- تشكيل سازماني براي آموزش جوشكاران و كارگران ساختماني ، گرفتن ازمون تعيين صلاحيت از ايشان و در نهايت رتبه بندي و ارايه گواهينامه معتبر به ايشان
- تشكيل يك سازمان امداد و نجات و مجهز نمودن آن به مدرن ترين تجهيزات و فناوري هاي روز .
- حمايت دولت از اقشار كم درآمد و محروم جامعه براي تخريب ساختمان هاي فرسوده خود و ساخت ساختمان هاي مقاوم به جاي آن مثلاً از طريق ارايه وام هاي بدون بهره .
- تشخيص و شناسايي مناطق پرخطر در تهران، كاستن تدريجي تراكم جمعيت و تبديل اين مناطق به فضاهاي سبز و باز
- تغيير دادن معيارها و ديدگاه عموم مردم به هنگام خريد و اجاره ساختمان ها از طريق اطلاع رساني
- ايجاد شاخه جديدي براي رشته مديريت تحت عنوان « مديريت بحران » در دانشگاه ها و مراكز آموزش عالي كشور .
- توجه ويژه به مقاوم سازي بيمارستان ها ، ادارات آتش نشاني ،مراكز آموزشي ، خوابگاه ها ، اماكن عمومي و سالن هاي اجتماعات .
پيش درآمدها و علايم وقوع زلزله :
از آنجا كه وقوع فاجعه بم و زلزله هاي پشت سرهم در مناطق مختلف كشورمان در اين روزها هموطنان عزيزمان به ويژه ساكنان ابرشهر تهران را به شدت نگران نموده در اينجا به ذكر مهمترين نشانه ها و پيش درآمدهاي وقوع زلزله هاي بزرگ به عنوان هشدار دهنده هاي خوب مي پردازيم . بديهي است اين موارد بر اساس آمارها و به تجربه در طي تحقيقات انجام شده قبل و پس از زلزله هاي بزرگ در جهان به دست آمده اند .
- بيشتر زلزله هاي شديد در پائيز و زمستان اتفاق افتاده اند .
- پس از بارندگي هاي مداوم احتمال وقوع زلزله وجود دارد .
- قبل از وقوع بعضي زلزله هاي بزرگ نورهايي در آسمان ديده شده اند كه به بزرگي يك توپ تنيس بوده اند .
- قبل از وقوع زلزله غالباً رفتار حيوانات غيرعادي و غيرمعمول مي شود .
- قبل از وقوع برخي از زلزله ها شرايط ميدان هاي مغناطيسي و الكتريكي تغيير كرده است .
- به وقوع پيوستن زلزله هاي پي در پي مي تواند خبر از يك زلزله بزرگ بدهد ( پيش لرزه ها )
- تغيير درجه حرارت ، رنگ و طعم آب چشمه ها مي تواند يك پيش درآمد وقوع زلزله باشد .
منبع: